Kanama ve Yaralanmalarda İlk Yardım Nasıl Yapılır?

İlk yardımın hayat kurtarıcı etkisi, kanama ve yaralanmalar gibi acil durumlarda doğru ve hızlı müdahalenin ne kadar önemli olduğunu vurgular. Acil durumlarda yapılan doğru ilk yardım uygulamaları, komplikasyonları azaltarak hastanın sağlık durumunu olumlu yönde etkileyebilir. Bu nedenle, kanama ve yaralanmalara karşı bilgi sahibi olmak ve gerekli müdahaleleri doğru şekilde yapabilmek gerekiyor.

Kanama Türleri ve Tehlike Seviyesi
İlk yardımın önemi, kanamanın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişir. Arteriyel bir kanama hayati tehlike oluşturabilirken, venöz bir kanama daha yavaş ilerleyebilir ancak yine de ciddi sonuçlara yol açabilir. 

Kanamanın türüne göre uygun ilk yardım tekniklerinin uygulanması önemlidir. Arteriyel kanamalarda basınç uygulanarak kanamanın durdurulması gerekebilirken, venöz kanamalarda yaranın temizlenmesi ve steril bir bandajla kapatılması gerekebilir. Aynı zamanda, dışarıdan gelen profesyonel yardımın ne kadar sürede ulaşacağı da göz önünde bulundurularak hareket edilmelidir. 

Acil durumun ciddiyeti her zaman değerlendirilmeli ve gerektiğinde profesyonel yardım alınmalıdır. Aşırıya kaçan bir kan kaybı söz konusuysa veya yaranın derinliği ve genişliği belirsizse, acilen sağlık ekiplerinden destek talep edilmelidir. Profesyonel kişilerin erken müdahalesi, hastanın hayatta kalma şansını artırabilir ve uzun vadeli komplikasyon riskini azaltabilir.

Yaralanma ve Kanamalarda İlk Yardım Aşamaları

Kanamalı yaralanmalarda uygulanması gereken temel ilk yardım aşamaları aşağıdaki gibidir:


1. Aşama: Güvenliği Sağlayın
Yaralanmış bir kişiye yardım etmeden önce, kişi ve çevrenin güvenliğini sağlamalıdır. Örneğin, trafik kazası sonucu yaralanan bir kişiyi kurtarmadan önce, etraftaki araç trafiğini durdurarak yeni bir kazanın önüne geçilebilir.


2. Aşama: Koruyucu Önlem Alın
Yaralıya müdahale ederken eldiven gibi koruyucu ekipmanlar kullanmak, hem kendinizi hem de yaralıyı enfeksiyon riskinden korur. Kesici veya delici aletlerle gerçekleşen yaralanmalarda bu tür önlemlere dikkat edilmelidir.


3. Aşama: Profesyonel Yardım Çağırın
Yaralanmanın ciddiyetine göre hemen 112'yi arayarak acil yardım talep etmelisiniz. Profesyonel sağlık ekibinin olay yerine gelmesiyle daha fazla müdahale yapılabilir ve yaralının en kısa sürede hastaneye nakli sağlanabilir. Bu adım, yaralının hayatta kalma şansını arttırabilecek en önemli adımlardan biridir.


4. Aşama: Kanamayı Durdurun
Yaralanma durumunda kanamanın kontrol altına alınması için doğru baskı uygulanmalıdır. Temiz bir bez ya da bandaj ile yaranın üzerine basınç uygulayarak kanamanın durmasını sağlayabilirsiniz.


5. Aşama: Gerekirse Turnike Uygulaması
Kanama çok şiddetli ise ve durdurulamıyorsa, turnike uygulanmalıdır. Ancak turnike uygulamak ciddi bir karardır ve uzman olmayan kişiler tarafından yapılması risk taşır. Bu nedenle, bu adım acil durumlarda profesyonel yardım gelene kadar beklenmelidir.

Acil Durumlarda Ne Yapılmamalı?

Kanamalı yaralanmalarda doğru müdahale kadar, yanlış uygulamalardan kaçınmak da önemlidir. İlk yardım sırasında sıkça yapılan hatalar:

• Kanayan Bölgeyi Yıkamak

Kanamanın olduğu bölgeyi suyla yıkamak, kanın pıhtılaşmasını engelleyerek kanamayı arttırabilir. Temizlik düşüncesiyle yapılan bu hareket, açık yaraya mikrop bulaştırma riskini de artırır. İlk adımda öncelik kanamayı durdurmak olmalı, temizlik ise sağlık profesyonellerince yapılmalıdır.

• Yara Üzerine Doğrudan Yabancı Madde Koymak

Merhem, pamuk, sargı bezi ya da benzeri maddeler doğrudan açık yaranın üzerine koymak enfeksiyon riskini artırır. Bu tür müdahaleler yaranın kapanmasını zorlaştırır ve profesyonel tedaviyi geciktirebilir. 

• Bilinçsizce Turnike Uygulamak

Turnike, hayati risk taşıyan şiddetli kanamalarda ve başka müdahale imkanı kalmadığında son çare olarak uygulanmalıdır. Yanlış yere, fazla sıkı ya da uzun süreli uygulanan turnike, doku ölümüne ve uzuv kaybına neden olabilir. Turnike uygulaması gerekiyorsa, eğitimli biri tarafından ve uygulama saati not edilerek yapılmalıdır. Yaralı bir bireyin durumunu kötüleştirebilecek yanlış bir ilk yardım müdahalesi yapmaktan kaçınılması gerekiyor. 

Sık Sorulan Sorular

• Kanama durumunda yapılması gereken ilk şey nedir?

İlk olarak hem yaralı kişinin hem de çevrenin güvenliğini sağladıktan sonra kanayan bölgeye temiz bir bezle doğrudan ve sabit baskı uygulanmalıdır. Kanamayı durdurmaya çalışırken yaralıyı sakin tutmak ve profesyonel yardım çağırmak unutulmamalıdır.

• Her kanama için turnike uygulanmalı mı?

Hayır. Turnike, yalnızca çok şiddetli ve doğrudan baskıyla durdurulamayan kanamalarda, özellikle uzuvlarda (kol veya bacak) ve hayatı tehdit eden durumlarda son çare olarak kullanılmalıdır. Yanlış uygulama doku kaybına yol açabilir.

• Yara üzerine kolonya veya oksijenli su dökmek doğru mu?

Hayır. Açık yaraya alkol, kolonya veya oksijenli su dökmek tahrişe ve doku hasarına neden olabilir. İlk yardımda öncelik, kanamayı durdurmaktır. 

• İlk yardım çantasında neler olmalı?

Temel bir ilk yardım çantasında steril gazlı bez, elastik bandaj, yapışkanlı bandaj, makas, tek kullanımlık eldiven, antiseptik solüsyon ve turnike mutlaka yer almalıdır.